Presenting Here Class 10 Science MCQ Chapter 2 Assamese Medium. Dear Students in Here You Can find Your Class 10 Science (HSLC) Chapter 2 (এছিড ক্ষাৰক আৰু লৱণ) MCQ And it’s Explanation. here You can find Your Chapter 2 Common MCQ in Assamese.
Class 10 Science MCQ Chapter 2
SEBA Class 10 science chapter 2 assamese medium question answer class 10 science chapter 2 mcq assamese medium class 10 science chapter 2 mcq assamese medium 2024 class 10 science chapter 2 assamese medium question answer, এছিড ক্ষাৰক আৰু লৱণ
এছিড ক্ষাৰক আৰু লৱণ
1. তলৰ কোনটো PH মানৰ পৰিসৰত মানৱ শৰীৰে ভালদৰে কাৰ্য কৰে – potential of hydrogen
(a) 5.6 তকৈ কম। (b) 5.5 তকৈ কম।
(c) 7.0 ৰ পৰা 7.8। (d) 0 ৰ পৰা 14।
উত্তৰঃ (c) 7.0 ৰ পৰা 7.8।
1. The human body functions well in which of the following pH ranges –
(a) Less than 5.6. (b) Less than 5.5.
(c) 7.0 to 7.8. (d) 0 to
Answer: (c) 7.0 to
2. তলৰ কোনটো pH মানৰ পৰিসৰত আমাৰ দন্তক্ষয়ৰ সূচনা হয়-
(a) 7.0 তকৈ কম। (b) 5.5 তকৈ কম।
(c) 5.6 তকৈ বেছি। (d) 5.5 তকৈ বেছি।
উত্তৰঃ (b) 5.5 তকৈ কম।
2. Which of the following pH ranges triggers tooth decay?
(a) Less than 7.0 (b) Less than 5.5
(c) Greater than 5.6 (d) Greater than 5.5
Answer: (b) Less than 5.5
3. চোৰাত পাতৰ শুঙে বিন্ধিলে তলৰ কোনটো এচিড নিঃসৃত হয়-
(a) এছেটিক এচিড। (b) চাইট্রিক এচিড।
(c) লেক্টিক এচিড। (d) মিথানয়িক এচিড।
উত্তৰঃ (d) মিথানয়িক এচিড।
3. Which of the following acids is secreted when leaf stings pierce the skin?
(a) Acetic acid (b) Citric acid
(c) Lactic acid (d) Methanoic acid
Answer: (d) Methanoic acid
4. ছডিয়াম ক্ল’ৰাইড তলৰ কোন প্ৰকৃতিৰ লৱণ—
(a) প্রশম। (b) ক্ষাৰকীয়।
(c) আম্লিক। (d) ইয়াৰ এটাও নহয়।
উত্তৰঃ (d) ইয়াৰ এটাও নহয়।
4. Sodium chloride is a salt of which of the following nature?
(a) Relief (b) Alkaline
(c) Acidic (d) None of these
Answer: (d) None of these.
5. এবিধ তীব্র এচিড আৰু এবিধ মৃদু ক্ষাৰকৰ বিক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন হোৱা লৱণৰ প্ৰকৃতি—
(a) ক্ষাৰকীয়। (b) আম্লিক।
(c) প্রশম। (d) ইয়াৰ এটাও নহয়।
উত্তৰঃ (b) আম্লিক।
5. What is the nature of salts formed by the reaction of a strong acid and a weak base?
(a) Alkaline (b) Acidic
(c) Relief (d) None of these
Answer: (b) Acidic
6. এবিধ তীব্ৰ ক্ষাৰক আৰু এবিধ মৃদু এচিডৰ বিক্রিয়াজাত লৱণবোৰৰ প্ৰকৃতি—
(a) ক্ষাৰকীয়। (b) প্রশম।
(c) আম্লিক। (d) ইয়াৰ এটাও নহয়।
উত্তৰঃ (a) ক্ষাৰকীয়।
6. What is the nature of the salts formed by the reaction of a strong base and a weak acid?
(a) Alkaline (b) Relief
(c) Acidic (d) None of these
Answer: (a) Alkaline
7. তীব্ৰ এচিড আৰু তীব্ৰ ক্ষাৰকৰ বিক্রিয়াজাত লৱণবোৰৰ প্ৰকৃতি—
(a) প্রশম। (b) আম্লিক।
(c) ক্ষাৰকীয়। (d) ইয়াৰ এটাও নহয়।
উত্তৰঃ ইয়াৰ এটাও নহয়।
7. What is the nature of the salts formed by the reactions of strong acids and strong bases?
(a) Relief (b) Acidic
(c) Alkaline (d) None of these
Answer: (d) None of these.
8. তলৰ কোনটো অধাতৱীয় অক্সাইডৰ প্ৰকৃতি প্রশম –
(a) CO₂ (b) SO₂
(c) H₂O (d) SO₃
উত্তৰঃ (c) H₂O (H₂O molecules are made up of three atoms: two hydrogen atoms and one oxygen atom. These atoms are bonded together to form a single water molecule.)
8. Which of the following non-metallic oxides is neutral in nature?
(a) CO₂ (b) SO₂
(c) H₂O (d) SO₃
Answer: (c) H₂O
9. তলৰ কোনবিধ ছ’ডিয়াম যৌগ অম্লনাশকবোৰৰ এটা উপাদান—
(a) ছ’ডিয়াম হাইড্রক্সাইড। (b) ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’জেনকার্বনেট।
(c) ছ’ডিয়াম কার্বনেট। (d) ব্লিচিং পাউদাৰ।
উত্তৰঃ (b) ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’ জেন কার্বনেট।
9. Which of the following sodium compounds is a component of antacids?
(a) Sodium hydroxide (b) Sodium hydrogencarbonate
(c) Sodium carbonate (d) Bleaching powder
Answer: (b) Sodium hydrogencarbonate
10. তলৰ কোনবিধ যৌগক পানীৰ স্থায়ী কঠিনতা দূৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
(a) কাপোৰ ধোৱা ছডা। (b) বেকিং ছ’ডা।
(c) ছ’ডিয়াম হাইড্রক্সাইড। (d) ব্লিচিং পাউদাৰ।
উত্তৰঃ (a) কাপোৰ ধোৱা ছডা।
10. Which of the following compounds is used to remove the permanent hardness of water?
(a) Laundry soda (b) Baking soda
(c) Sodium hydroxide (d) Bleaching powder
Answer: (a) Laundry soda.
11. তলৰ কোনবিধ যৌগই ক্ল’ৰিণৰ সৈতে বিক্রিয়া কৰি ব্লিচিং পাউদাৰ উৎপন্ন কৰে?
(a) ছ’ডিয়াম হাইড্রক্সাইড। (b) কেলছিয়াম হাইড্রক্সাইড।
(c) ছ’ডিয়াম কার্বনেট। (d) পটেছিয়াম হাইড্রক্সাইড।
উত্তৰঃ (b) কেলছিয়াম হাইড্রক্সাইড।
11. Question: Which of the following compounds reacts with chlorine to produce bleaching powder?
(a) Sodium hydroxide (b) Calcium hydroxide
(c) Sodium carbonate (d) Potassium hydroxide
Answer: (b) Calcium hydroxide.
12. প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছে পানীৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি উৎপন্ন কৰা পদাৰ্থবিধ—
(a) কপাৰ ছালফেট। (b) ছ’ডিয়াম কার্বনেট।
(c) বেকিং ছডা। (d) জিপছাম।
উত্তৰঃ (d) জিপছাম।
12. Question: Plaster of Paris reacts with water to produce—
(a) Copper sulfate (b) Sodium carbonate
(c) Baking soda (d) Gypsum
Answer: (d) Gypsum.
13. এটা দ্রৱই নীলা লিটমাছ ৰঙা কৰে। ইয়াৰ সাম্ভাব্য pH মান হ’ব—
(a) 6 (b) 7
(c) 8 (d) 10
উত্তৰঃ (a) 6
13. Question: A solution turns blue litmus red. Its probable pH value is—
(a) 6 (b) 7
(c) 8 (d) 9
Answer: (a) 6.
14. তলৰ কোনবিধ যৌগ উত্তপ্ত কৰি ছ’ডিয়াম কার্বনেট পাব পাৰি —
(a) শিথিলিত চূণ। (b) বেকিং ছডা।
(c) জিপছাম। (d) প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছ।
উত্তৰঃ (b) বেকিং ছডা।
14. Question: Which of the following compounds can be heated to obtain sodium carbonate —
(a) Loose lime (b) Baking soda
(c) Gypsum (d) Plaster of Paris
Answer: (b) Baking soda.
15. Chlorine – এলকালি পদ্ধতিত উৎপন্ন হয় —
(a) ছ’ডিয়াম হাইড্র’ক্সাইড। (b) ক্ল’ৰিণ।
(c) হাইড্ৰ’জেন। (d) ওপৰৰ আটাইকেইটা।
উত্তৰঃ (d) ওপৰৰ আটাইকেইটা।
15. Question: Chlorine – Produced in alkali method —
(a) Sodium hydroxide (b) Chlorine
(c) Hydrogen (d) All of the above
Answer: (d) All of the above.
16. এচিড বৰষুণৰ pH মানৰ পৰিসৰ—
(a) 7.0 – 7.8 (b) 0
(c) 5.6 তকৈ কম। (d) 5.6 তকৈ বেছি।
উত্তৰঃ (c) 5.6 তকৈ কম।
Question: The range of acid rain pH values—
(a) 7.0 – 7.8 (b) 0
(c) Less than 5.6 (d) Greater than 5.6
Answer: (c) Less than 5.6.
17. এচিড আৰু ধাতুৰ মাজৰ বিক্ৰিয়াত উৎপন্ন হোৱা গেছটো—
(a) কার্বন ডাইঅক্সাইড। (b) হাইড্ৰ’জেন।
(c) নাইট্ৰ’জেন। (d) অক্সিজেন।
উত্তৰঃ (b) হাইড্ৰ’জেন।
17. Question: The gas produced in the reaction between an acid and a metal is—
(a) Carbon dioxide (b) Hydrogen
(c) Nitrogen (d) Oxygen
Answer: (b) Hydrogen.
18. এচিডে ধাতৱ কার্বনেট বা হাইড্ৰ’জেনকার্বনেটৰ লগত বিক্ৰিয়া কৰিলে উৎপন্ন হোৱা গেছটো–
(a) হাইড্ৰ’জেন। (b) নাইট্ৰ’জেন।
(c) কার্বন ডাইঅক্সাইড। (d) ছালফাৰ ডাই অক্সাইড।
উত্তৰঃ (c) কার্বন ডাইঅক্সাইড।
18. Question: The gas produced when an acid reacts with a metal carbonate or hydrogencarbonate is called—
(a) Hydrogen (b) Nitrogen
(c) Carbon dioxide (d) Sulfur dioxide
Answer: (c) Carbon dioxide.
20. ব’ৰাক্স উৎপন্ন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ হোৱা ছ’ডিয়াম যৌগবিধ–
(a) ছডিয়াম হাইড্রক্সাইড। (b) কাপোৰ ধোৱা ছ’ডা।
(c) বেকিং ছ’ডা। (d) ছ’ডিয়াম ক্ল’ৰাইড।
উত্তৰঃ (b) কাপোৰ ধোৱা ছ’ডা।
20. The sodium compound used to produce borax is—
(a) Sodium hydroxide. (b) Laundry soda.
(c) Baking soda. (d) Sodium chloride.
Answer: (b) Laundry soda.
21. তলৰ কোনবিধ এবিধ প্রাকৃতিক সূচক নহয়?
(a) লিটমাছ। (b) হাইড্ৰে’নজিয়াৰ পাহি।
(c) মিথাইল অৰেঞ্জ। (d) হালধী।
উত্তৰঃ (c) মিথাইল অৰেঞ্জ ।
21. Which of the following is not a natural indicator?
(a) Litmus. (b) Hydrangea petals.
(c) Methyl orange. (d) Garlic.
Answer: (c) Methyl orange.
23. তলৰ কোনটো এটা সাংশ্লেষিক সূচক?
(a) লিটমাছ। (b) জবা ফুলৰ পাহি।
(c) হালধী। (d) ফিন’ল ‘ফথেলিন।
উত্তৰঃ (d) ফিন’ল ‘ফথেলিন।
23. Which of the following is a synthetic indicator?
(a) Litmus.
(b) Petals of jojoba flower.
(c) Garlic.
(d) Phenol ‘phthalene.
Answer: (d) Phenol ‘phthalene.
24. তলৰ কোনবিধ ঘ্রাণেন্দ্রিক সূচক?
(a) হালধী। (b) লিটমাছ।
(c) পিয়াজ। (d) মিথাইল অৰেঞ্জ।
উত্তৰঃ (c) পিয়াজ।
24. Which of the following is an olfactory indicator?
(a) Garlic. (b) Litmus.
(c) Onions. (d) Methyl orange.
Your Answer:
(c) Onions.
25. প্রশমন বিক্ৰিয়াত–
(i) এছিডে ধাতৱ অক্সাইডৰ লগত বিক্ৰিয়া কৰে।
(ii) লৱণ আৰু পানী উৎপন্ন হয়।
(iii) এছিড আৰু ক্ষাৰক উভয়ে উভয়ৰ প্ৰভাৱ নোহোৱা কৰে।
(iv) লৱণ আৰু H₂উৎপন্ন হয়।
শুদ্ধ উক্তি/উক্তিবোৰ হ’ল—
(a) (i) আৰু (ii) (b) (ii) আৰু (iii)
(c) কেৱল (ii) (d) (i) আৰু (iv)
উত্তৰঃ (b) (ii) আৰু (iii)
25. In mitigation reaction–
(i) Acids react with metallic oxides.
(ii) Salts and water are produced.
(iii) Both acids and bases eliminate the effects of both.
(iv) Salts and H₂ are produced.
Answer: (b) (ii) and (iii)
26. ক্ষাৰকে পানীত উৎপন্ন কৰা আয়নটো হ’ল।
(a) H⁺ (b) H₂O⁺
(c) OH⁻ (d) H ⁻
উত্তৰঃ (c) OH⁻ (OH⁻ is the chemical formula for a hydroxide ion.) – negative Charge)
26. The ion produced in water by a base is.
(a) H⁺ (b) H₂O⁺
(c) OH⁻ (d) H⁻
Answer: (c) OH⁻
28. যৌগ CaOCl₂ ৰ সাধাৰণ নাম– (CaOCl₂ is the chemical formula for calcium hypochlorite.)
(a) ব্লিচিং পাউদাৰ। (b) বেকিং ছডা।
(c) বেকিং পাউদাৰ। (d) কাপোৰ ধোৱা ছডা।
উত্তৰঃ (a) ব্লিচিং পাউদাৰ।
28. Common name of compound Ca(OCl)₂–
(a) Bleaching powder.
(b) Baking soda.
(c) Baking powder.
(d) Laundry soda.
Answer: (a) Bleaching powder.
29. বেকিং ছ’ডাৰ ৰাসায়নিক নাম–
(a) ছ’ডিয়াম হাইড্রক্সাইড। (b) ছ’ডিয়াম কার্বনেট।
(c) ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’জেনকার্বনেট। (d) ছ’ডিয়াম অক্সাইড।
উত্তৰঃ (c) ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’জেনকার্বনেট।
29. Chemical Name of Baking Soda–
(a) Sodium hydroxide.
(b) Sodium carbonate.
(c) Sodium hydrogen carbonate.
(d) Sodium oxide.
Answer:(c) Sodium hydrogen carbonate.
31. কাপোৰ ধোৱা ছ’ডাৰ ৰাসায়নিক সংকেত কি?
(a) CaCO₃ (b) Na₂ CO₃
(c) Na₂CO₃.10H₂O (d) NaHCO₃
উত্তৰঃ (a) CaCO₃ (CaCO₃ is the chemical formula for calcium carbonate.)
31. What is the chemical code of laundry soda?
(a) CaCO₃
(b) In₂CO₃
(c) In₂CO₃·10H₂O
(d) NaHCO₃
Answer: (a) CaCO₃ (
32. বেকিং ছ’ডাৰ ৰাসায়নিক সংকেত হ’ল –
(a) NaNO₃ (b) NaHCO₃
(c) Na₂CO₃ (d) CaOCl₂
উত্তৰঃ (b) NaHCO₃
32. The chemical notation of baking soda is –
(a) NaNO₃
(b) NaHCO₃
(c) In₂CO₃
(d) CaOCl₂
Answer: (b) NaHCO₃
35. যৌগ CaSO₄. 1/2 H₂O ৰ সাধাৰণ নামটো হ’ল —
(a) প্লাষ্টাৰ অব্ পেৰিছ। (b) জিপছাম।
(c) আৰ্দ্ৰ কপাৰ ছালফেট। (d) কেলছিয়াম ছালফেট।
উত্তৰঃ (a) প্লাষ্টাৰ অব্ পেৰিছ। (CaSO₄ · ½ H₂O is the chemical formula for hemihydrate calcium sulfate, also known as plaster of Paris.)
35. Compound CaSO₄·1/2H₂O. The common name for 1/2 H₂O is —
(a) Plaster of Paris
(b) Gypsum
(c) Moist copper sulfate
(d) Calcium sulfate
Answer: (a) Plaster of Paris
36. আৰ্দ্ৰ কপাৰ ছালফেটৰ ৰাসায়নিক সংকেত হ’ল—
(a) CuSO₄.7H₂O (b) CuSO₄.5H₂O
(c) CaSO₄.2H₂O (d) CuSO₄.10H₂O
উত্তৰঃ (b) CuSO₄.5H₂O
36. The chemical symbol for moist copper sulphate is—
(a) CuSO₄·7H₂O (b) CuSO₄·5H₃O
(c) CaSO₄·2H₂O (d) CuSO₄·10H₃O
Answer: (b) CuSO₄·5H₃O
37. তলৰ কোনটো যৌগৰ ৰাসায়নিক নাম কেলছিয়াম ছালফেট হেমিহাইড্রেট?
(a) জিপছাম। (b) কাপোৰ ধোৱা ছডা।
(c) প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছ। (d) বেকিং ছডা।
উত্তৰঃ (c) প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছ।
37. Which of the following compounds is chemically named calcium sulfate hemihydrate?
(a) Gypsum
(b) Laundry soda
(c) Plaster of Paris
(d) Baking soda
Answer: (c) Plaster of Paris
38. এটা দ্ৰৱই ৰঙা লিটমাছ নীলা কৰিছে। ইয়াৰ pH হ’ব পাৰে–
(a) 1 (b) 4
(c) 5 (d) 10
উত্তৰঃ (d) 10
38. A solution has turned red litmus blue. Its pH can be—
(a) 1 (b) 4
(c) 5 (d) 10
Answer: 10
39. এটা দ্ৰৱই গুড়ি কৰি লোৱা কণীৰ খোলাৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি এটা গেছ উৎপন্ন কৰে। গেছটোৱে চূণপানী ঘোলা কৰে। দ্ৰৱটোত থাকে –
(a) NaCl (b) HCl
(c) LiCl (d) KCI
উত্তৰঃ (b) HCl
39. A solution reacts with powdered eggshells to produce a gas. The gas turns the lime water turbid. The solution contains—
(a) NaCl (b) HCl
(c) LiCl (d) KCl
Answer: (b) HCl
41. অজীৰ্ণতাৰ চিকিৎসাৰ বাবে তলৰ কোন ধৰণৰ ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
(a) এন্টিবায়টিক। (b) বেদনানাশক।
(c) অম্লনাশক। (d) বীজাণুবাৰক।
উত্তৰঃ (c) অম্লনাশক।
41. Which of the following medicines is used to treat indigestion?
(a) Antibiotics
(b) Analgesics
(c) Antacids
(d) Disinfection
Answer: (c) Antacids
Very Short & Short Type Questions and Answers
1. সূচক কি?
উত্তৰঃ যিবিলাক পদাৰ্থই আম্লিক আৰু ক্ষাৰকীয় মাধ্যমত ৰঙৰ পৰিৱৰ্তন কৰি এচিড আৰু ক্ষাৰকৰ চিনাক্তকৰণত সহায় কৰে, সিহঁতক অম্ল-ক্ষাৰক সুচক বা সূচক বোলে।
2. দুবিধ প্রাকৃতিক সূচকৰ উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ লিটমাছ, হালধী।
3. দুবিধ সাংশ্লেষিক সূচকৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ মিথাইল অৰেঞ্জ, ফিন’লথেলিন।
4. ঘ্রাণেন্দ্রিক সূচক কি?
উত্তৰঃ যিবিলাক পদাৰ্থই আম্লিক আৰু ক্ষাৰকীয় মাধ্যমত গোন্ধ সলনি কৰি এচিড আৰু ক্ষাৰকক চিনাক্ত কৰাত সহায় কৰে, সেইবিলাকক ঘ্রাণেন্দ্রিক সূচক বোলে।
5. ঘ্রাণেন্দ্ৰিক সূচকৰ তিনিটা উদাহৰণ দিয়া ৷
উত্তৰঃ পিয়াজ, লং, ভেনিলা।
6. সার্বজনীন সূচক কি?
উত্তৰঃ সাৰ্বজনীন সূচক হ’ল বহুকেইটা সূচক এক মিশ্রণ, যিয়ে দ্ৰৱ এটাত হাইড্ৰ’জেন আয়নৰ ভিন ভিন গাঢ়তাত ভিন ভিন ৰং প্ৰদৰ্শন কৰে ।
7. এচিডে ধাতুৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰিলে সাধাৰণতে গেছ নির্গত হয়?
উত্তৰঃ হাইড্ৰ’জেন।
8. এচিডে ধাতৱ কার্বনেট বা হাইড্ৰ’জেন কার্বনেটৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰিলে কোনটো গেছ নির্গত হয়?
উত্তৰঃ কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড।
9. এচিডে ক্ষাৰকৰ লগত বিক্ৰিয়া কৰিলে কি উৎপন্ন হয়?
উত্তৰঃ লৱণ আৰু পানী।
10. হাইড্ৰ’নিয়াম বা অক্স’নিয়াম আয়ন কি?
উত্তৰঃ জলীয় দ্রৱত এচিডে উৎপন্ন কৰা H⁺ আয়নটোৱে লগে লগে পানীৰ লগত বিক্ৰিয়া কৰি H₃O⁺ আয়ন গঠন কৰে। ইয়াক হাইড্ৰ’নিয়াম বা অক্স ‘নিয়াম আয়ন বোলে।
11. এচিড আৰু ক্ষাৰকৰ লঘুকৰণে কি বুজায় ?
উত্তৰঃ এচিড বা ক্ষাৰক পানীৰে সৈতে মিহলালে প্রতি একক আয়তনত H₃O⁺ বা OH⁻ আয়নৰ গাঢ়তা হ্রাস এই প্রক্রিয়াক এচিড আৰু ক্ষাৰকৰ লঘুকৰণ বোলে।
12. pH স্কেল কি?
উত্তৰঃ প্ৰৱত হাইড্ৰ’জেন আয়নৰ গাঢ়তা জুখিবলৈ এবিধ স্কেল উদ্ভাৱন কৰা হৈছে। এই স্কেলক pH স্কেল বোলে।
13. pH স্কেলৰ পৰিসৰ কি?
উত্তৰঃ 0 ৰ পৰা 14
14. এচিড বৰষুণ কি?
উত্তৰঃ বৰষুণৰ পানীৰ pH মান 5.6 তকৈ কম হ’লে তাক এচিড বৰষুণ বোলা হয়৷
15. ক্ল’ৰ – এলকালি পদ্ধতি কি?
উত্তৰঃ ছ’ডিয়াম ক্ল’ৰাইডৰ জলীয় দ্রৱ (ব্রাইন)ৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্রবাহিত কৰিলে ই বিয়োজিত হৈ ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড, ক্ল’ৰিণ আৰু হাইড্ৰ’জেন গেছ উৎপন্ন কৰে। এই পদ্ধতিক ক্ল’ৰ-এলকালি পদ্ধতি বোলে।
16. ক্ল’ৰ এলকালি পদ্ধতিৰে উৎপন্ন কৰা ছ’ডিয়াম যৌগটো কি?
উত্তৰঃ ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড।
17. ব্রাইন কি?
উত্তৰঃ ছ’ডিয়াম ক্ল’ৰাইডৰ জলীয় দ্রৱক ব্রাইন বোলে।
18. ব্লিচিং পাউদাৰৰ ৰাসায়নিক সংকেতটো লিখা ।
উত্তৰঃ CaOCl₂
19. বেকিং ছ’ডাৰ ৰাসায়নিক নাম কি?
উত্তৰঃ ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’জেনকার্বনেট।
20. বেকিং পাউদাৰ কি?
উত্তৰঃ বেকিং পাউদাৰ হ’ল বেকিং ছ’ডা আৰু টাৰটাৰিক এচিডৰ দৰে ভক্ষণীয়, মৃদু এচিডৰ মিশ্রণ।
21. কাপোৰ ধোৱা ছ’ডাৰ ৰাসায়নিক সংকেত লিখা।
উত্তৰঃ Na₂CO₃. 10H₂O
22. কাপোৰ ধোৱা ছ’’ডাৰ ৰাসায়নিক নাম কি?
উত্তৰঃ আৰ্দ্ৰ ছ’ডিয়াম কার্বনেট।
23. স্ফটিকাবদ্ধ জল কি?
উত্তৰঃ স্ফটিকাবদ্ধ জল হ’ল লৱণ এটাৰ সংকেত এককত থকা নির্দিষ্ট সংখ্যক পানীৰ অণু।
24. দুবিধ স্ফটিকাবদ্ধ জল থকা লৱণৰ উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ কপাৰ ছালফেট (CuSO₄.5H₂O), জিপছাম (CuSO₄.2H₂O)।
25. প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছ কি?
উত্তৰঃ প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছ হ’ল এবিধ বগা পাউদাৰ যাক ৰাসায়নিকভাৱে কেলছিয়াম ছালফেট হেমিহাইড্রেট CaSO₄.1/2H₂O হিচাপে জনা যায়৷
26. প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছৰ সংকেতত পানীৰ অণু এটাৰ আধাহে সংযোজিত হৈ থকা দেখুওৱা হয় কিয়?
উত্তৰঃ কাৰণ, CaSO₄ ৰ দুটা সংকেত এককে পানীৰ এটা অণুক ধৰি ৰাখে।
27. প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছ কেনেদৰে উৎপন্ন কৰা হয়?
উত্তৰঃ জিপছামক 373K উষ্ণতাত উত্তপ্ত কৰিলে ই পানীৰ অণু হেৰুৱাই কেলছিয়াম ছালফেট হেমিহাইড্রেট বা প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছত পৰিণত হয়।
28. হাইড্ৰ’ক্লৰিক এচিড আৰু ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইডৰ বিক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন থেৱা লৱণবিধ কি? বিক্ৰিয়াটো লিখা।
উত্তৰঃ ছ’ডিয়াম ক্ল’ৰাইড।
HCl + NaOH → NaCl + H₂O
29. ছডিয়াম ক্ল’ৰাইড কি প্ৰকৃতিৰ লৱণ? ইয়াৰ pH মান কিমান?
উত্তৰঃ প্ৰশম প্ৰকৃতিৰ। ইয়াৰ pH মান 71
30. ব্লিচিং পাউডাৰ কি?
উত্তৰঃ ই এবিধ বগা পাউডাৰ যাক ৰাসায়নিকভাৱে কেলছিয়াম অক্সিক্ল’ৰাইড (CaOCl₂) হিচাপে জনা যায় ৷
31. বেকিং ছ’ডা কি?
উত্তৰঃ : ই এবিধ মৃদু ক্ষাৰকীয় লৱণ যাক ৰাসায়নিকভাৱে ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’জেন কার্বনেট (NaHCO₃) হিচাপে জনা যায়।
32. কাপোৰ ধোৱা ছ’ডা কি?
উত্তৰঃ ই এবিধ ক্ষাৰকীয় লৱণ যাক ৰাসায়নিকভাৱে আর্দ্র ছ’ডিয়াম কার্বনেট (Na₂CO₃.10H₂O) হিচাপে জনা যায়।
33. প্রশমন বিক্রিয়া কি?
উত্তৰঃ এছিড আৰু ক্ষাৰকৰ মাজৰ বিক্ৰিয়াৰ ফলত লৱণ আৰু পানী উৎপন্ন হয়। এই বিক্রিয়াক প্রশমন বিক্রিয়া বোলে।
34. এটা প্ৰশমন বিক্ৰিয়াৰ উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ HCl + NaOH → NaCl + H₂O
35. এটা দ্ৰৱত ফিন’লথেলিনৰ ৰং গুলপীয়া হয়। দ্রৱটোৰ প্ৰকৃতি আৰু pH কিমান হ’ব?
উত্তৰঃ দ্ৰৱৰ প্ৰকৃতি : ক্ষাৰকীয়; pH মান : 7 তকৈ বেছি।
36. এছিডে ধাতুৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰিলে কি উৎপন্ন হয়?
উত্তৰঃ লৱণ আৰু হাইড্ৰ’জেন গেছ।
37. এছিড আৰু ধাতুৰ মাজৰ বিক্ৰিয়াৰ এটা উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ Zn + H₂SO₄ →ZnSO₄ + H₂।
38. এছিডে ধাতৱ কার্বনেট বা ধাতৱ হাইড্ৰ’জেন কাৰ্বনেটৰ লগত বিক্ৰিয়া কৰিলে কি হয়?
উত্তৰঃ লৱণ, কাৰ্বন ডাঅক্সাইড আৰু পানী উৎপন্ন হয়।
39. এছিড আৰু ধাতুৰ মাজৰ বিক্ৰিয়াৰ এটা উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ 2HCl + Na₂CO₃ → 2NaCl + CO₂ + H₂O
40. এছিড আৰু ধাতৱ হাইড্ৰ’জেনকাৰ্বনেটৰ মাজৰ বিক্ৰিয়াৰ এটা উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ HCl + NaHCO₃ → 2NaCl + CO₂ + H₂O
41. চূণপানীৰ মাজেৰে কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড পাৰ হৈ যাবলৈ দিলে চূণপানীখিনি কিয় ঘোলা হৈ পৰে?
উত্তৰঃ চূণপানী আৰু কাৰ্বন ডাইঅক্সাইডৰ মাজত হোৱা বিক্ৰিয়াৰ ফলত কেলছিয়াম কার্বনেটৰ বগা অধঃক্ষেপ উৎপন্ন হোৱা বাবে।
42. কার্বন ডাইঅক্সাইডে চূণপানীৰ লগত কৰা ৰিক্ৰিয়াৰ ৰাসায়নিক সমীকৰণটো লিখা।
উত্তৰঃ Ca (OH)₂+ CO₂→CaCO₃+H₂O
43. ঘোলা চূণপানীৰ মাজেৰে অতিৰিক্ত CO₂ পৰ হৈ যাবলৈ দিলে চূণপানীখিনি পুনৰ ফটফটীয়া হৈ পৰে কিয়?
উত্তৰঃ কেলছিয়াম হাইড্ৰ’জেনকার্বনেট উৎপন্ন হয় বাবে যি পানীত দ্রৱণীয়।
44. ঘোলা চূণপানীৰ মাজেৰে অতিৰিক্ত কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড পাৰ হৈ যাবলৈ দিলে সংঘটিত হোৱা বিক্ৰিয়াটো লিখা।
উত্তৰঃ CaCO₃ + H₂O + CO₂ → Ca(HCO₃)₂
45. এছিড আৰু ক্ষাৰকৰ মাজৰ বিক্ৰিয়াটোক কি নামেৰে জনা যায়?
উত্তৰঃ প্ৰশমন বিক্রিয়া।
46. এছিডে ধাতৱ অক্সাইডৰ লগত বিক্ৰিয়া কৰিলে কি উৎপন্ন হয়?
উত্তৰঃ লৱণ আৰু পানী।
47. এটা এছিড আৰু ধাতব অক্সাইডৰ মাজৰ বিক্ৰিয়াৰ উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ 2HCl + CuO → CuCl₂ + H₂O
48. এটা বিকাৰত অলপ কপাৰ অক্সাইড লৈ তাত অলপ লঘু হাইড্ৰ’ক্লৰিক এছিড যোগ কৰিলে প্ৰৱৰ বৰণ কেনেকুৱা হ’ব?
উত্তৰঃ নীলা-সেউজীয়া।
49. এটা বিকাৰত অলপ কপাৰ অক্সাইড লৈ তাত কিছু লঘু হাইড্ৰ’ক্ল’ৰিক এছিড ঢালিলে কপাৰ অক্সাইডখিনিৰ কি হ’ব?
উত্তৰঃ কপাৰ অক্সাইডখিনি দ্রবীভূত হ’ব।
50. ধাতব অক্সাইডবোৰ কি প্ৰকৃতিৰ?
উত্তৰঃ ক্ষাৰকীয়।
51. ক্ষাৰকে ধাতুৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰিলে কি উৎপন্ন হয়?
উত্তৰঃ লৱণ আৰু হাইড্ৰ’জেন গেছ।
52. ক্ষাৰকে ধাতুৰ সৈতে কৰা বিক্ৰিয়াৰ এটা উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ 2NaOH + Zn→ Na₂ ZnO₂ + H₂
53. এটা পৰীক্ষানলত কেইটামান যিংকৰ দানা লৈ তাত 2mL ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইডৰ দ্ৰৱ যোগ কৰা। সংঘটিত বিক্ৰিয়াৰ সন্তুলিত ৰাসায়নিক সমীকৰণ লিখা।
উত্তৰঃ 2NaOH + Zn → Na₂ ZnO₂ + H₂
54. অধাতৱীয় অক্সাইডে ক্ষাৰকৰ সৈতে বিক্রিয়া কৰিলে কি উৎপন্ন হয়?
উত্তৰঃ লৱণ আৰু পানী।
55. অধাতৱীয় অক্সাইডসমূহ কি প্ৰকৃতিৰ?
উত্তৰঃ আম্লিক ।
56. এটা অধাতৱীয় অক্সাইড আৰু ক্ষাৰকৰ মাজৰ বিক্ৰিয়াৰ উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ Ca (OH)₂ + CO₂ → CaCO₃ + H₂O
57. ব্ৰাইনৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ চালিত কৰিলে উৎপন্ন হোৱা ছডিয়াম যৌগবিধ কি?
উত্তৰঃ ছ’ডিয়াম হাইড্রক্সাইড (NaOH)
58. ব্রাইনৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্রবাহ চালিত কৰিলে কি কি পদার্থ উৎপন্ন হয়?
উত্তৰঃ ছ’ডিয়াম হাইড্রক্সাইড, ক্ল’ৰিণ আৰু হাইড্ৰ’জেন।
59. ব্রাইনৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্রবাহ চালিত কৰিলে ঘটা ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াটো লিখা।
উত্তৰঃ
60. ব্লিচিং পাউদাৰৰ প্ৰস্তুতিত ঘটা ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াৰ সন্তুলিত সমীকৰণ লিখা।
উত্তৰঃ Ca(OH)₂ + Cl₂ → CaOH₂ + H₂O
61. ব্লিচিং পাউদাৰ কেনেদৰে প্ৰস্তুত কৰা হয়?
উত্তৰঃ শুকান শিথিলিত চূণৰ লগত ক্ল’ৰিণৰ ক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা ব্লিচিং পাউদাৰ প্ৰস্তুত কৰা হয় ।
62. বেকিং ছডা কেনেদৰে প্ৰস্তুত কৰা হয়?
উত্তৰঃ ছ’ডিয়াম ক্ল’ৰাইড, পানী, কার্বন ডাই অক্সাইড আৰু এম’নিয়াৰ মাজত বিক্রিয়া ঘটাই।
63. বেকিং ছ’ডা উৎপন্ন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ হোৱা ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াটো লিখা।
উত্তৰঃ NaCl + H₂O + CO₂ + NH₃ → NH₄Cl + NaHCO₃ (বেকিং ছডা)।
64. বেকিং পাউদাৰ গৰম কৰিলে বা পানীৰ লগত মিহলালে সংঘটিত হোৱা বিক্ৰিয়াটো লিখা।
উত্তৰঃ NaHCO₃ + H⁺ → CO₂ + H₂O (এচিডৰ পৰা)
65. ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’জেনকাৰ্বনেটৰ দ্ৰৱ এটা উত্তপ্ত কৰিলে কি হ’ব?
উত্তৰঃ হুডিয়াম কার্বনেট, কার্বন ডাইঅক্সাইড আৰু পানী উৎপন্ন হ’ব।
66. ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’জেন কার্বনেট (বেকিং ছ’ডা) উত্তপ্ত কৰিলে সংঘটিত হোৱা বিক্ৰিয়াটো লিখা।
উত্তৰঃ
67. এটা শুকান উতলন নলীত ক’পাৰ ছালফেটৰ কেইটামান স্ফটিক তপতোৱা। তাপ দিয়াৰ পিছত কপাৰ ছালফেটৰ ৰং কি হ’ব?
উত্তৰঃ বগা।
68. এটা পৰীক্ষানলত 0.5g মান ছ’ডিয়াম কার্বনেট আৰু আন এটা পৰীক্ষানলত 0.5g মান ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’জেন কার্বনেট লৈ দুয়োটা পৰীক্ষানলতে 2mL মানকৈ লঘু HCI যোগ কৰা। তুমি কি দেখিবা?
উত্তৰঃ দুয়োটা পৰীক্ষানলত CO₂ গেছৰ বুৰবুৰণি দেখা যাব।
69. এটা পৰীক্ষানলত যিংক ধাতুৰ টুকুৰা কেইটামান ৰাখি তাত ছ’ডিয়াম হাইড্রক্সাইডৰ দ্ৰৱ যোগ কৰি পৰীক্ষানলটো গৰম কৰা। তুমি কি দেখিবা?
উত্তৰঃ হাইড্ৰ’জেন গেছৰ বুৰবুৰণিৰ সৃষ্টি হোৱা দেখা যাব।
70. এটা পৰিষ্কাৰ শুকান পৰীক্ষানলত 1g মান গোটা NaCl লোৱা আৰু তাত অলপ লঘু ছালফিউৰিক এছিড যোগ কৰা । নির্গম নলীয়েদি এবিধ গেছ ওলোৱা দেখা যাব। গেছবিধ চিনাক্ত কৰা।
উত্তৰঃ হাইড্ৰ’জেন ক্ল’ৰাইড (HCI)।
71. এটা পৰীক্ষানলত 2mL, লঘু NaOH দ্রৱ লৈ তাত দুটোপাল ফিন’ল’থেলিন দ্ৰৱ যোগ কৰা। দ্রৱটোৰ ৰং কি হ’ব?
উত্তৰঃ গুলপীয়া।
- What is an indicator?
- Substances that change color in acidic or alkaline environments to identify acids and bases are called acid-base indicators.
- Give examples of two types of natural indicators.
- Litmus, turmeric.
- Name two types of synthetic indicators.
- Methyl orange, phenolphthalein.
- What is an olfactory indicator?
- Substances that indicate acids and bases by changing their smell in acidic or alkaline media.
- Give three examples of olfactory indicators.
- Onion, garlic, vanilla.
- What is a universal indicator?
- A mixture of several indicators that shows different colors at varying concentrations of hydrogen ions.
- When an acid reacts with a metal, what gas is usually released?
- Hydrogen.
- Which gas is produced when an acid reacts with metal carbonate or hydrogen carbonate?
- Carbon dioxide.
- What is produced when an acid reacts with a base?
- Salt and water.
- What is hydronium or oxonium ion?
- The H⁺ ion produced by an acid in aqueous solution that reacts with water to form H₃O⁺.
- What is meant by the dilution of acids and bases?
- The decrease in concentration of H₃O⁺ or OH⁻ ions when an acid or base is mixed with water.
- What is the pH scale?
- A scale developed to measure the concentration of hydrogen ions in a solution.
- What is the range of the pH scale?
- 0 to 14.
- What is acid rain?
- Rainwater with a pH of less than 5.6.
- What is the chlorine-alkali method?
- Passing electricity through an aqueous solution of sodium chloride (brine) to produce sodium hydroxide, chlorine, and hydrogen gas.
- What is the sodium compound produced by the chlor-alkali method?
- Sodium hydroxide.
- What is brine?
- An aqueous solution of sodium chloride.
- Write the chemical symbol of bleaching powder.
- Ca(OCl)₂.
- What is the chemical name of baking soda?
- Sodium bicarbonate (sodium hydrogen carbonate).
- What is baking powder?
- A mixture of baking soda and mild edible acids like tartaric acid.
- Write the chemical symbols for laundry soda.
- Na₂CO₃·10H₂O.
- What is the chemical name of laundry soda?
- Sodium carbonate decahydrate.
- What is crystallized water?
- Water molecules that are part of the crystalline structure of a salt.
- Give examples of salts containing two kinds of crystallized water.
- Copper sulfate (CuSO₄·5H₂O), gypsum (CaSO₄·2H₂O).
- What is plaster of Paris?
- A white powder chemically known as calcium sulfate hemihydrate (CaSO₄·½H₂O).
- Why does the plaster of Paris signal show only half of a water molecule attached?
- Because each formula unit of CaSO₄ holds one molecule of water in a half-hydrate form.
- How is plaster of Paris produced?
- By heating gypsum to around 150°C (373K), which loses water molecules.
- What is the salt formed by the reaction of hydrochloric acid and sodium hydroxide? Write down the reaction.
- Sodium chloride.
- Reaction: HCl + NaOH → NaCl + H₂O.
- Sodium chloride is a salt of what nature? What is its pH value?
- It is neutral; pH is around 7.
- What is bleaching powder?
- A white powder chemically known as calcium oxychloride (Ca(OCl)₂).
- What is baking soda?
- A mild alkaline salt known as sodium bicarbonate (NaHCO₃).
- What is laundry soda?
- An alkaline salt known as sodium carbonate (Na₂CO₃·10H₂O).
- What is a neutralization reaction?
- The reaction between acids and bases to form salts and water.
- Give an example of a neutralization reaction.
- HCl + NaOH → NaCl + H₂O.
- A solution of phenolphthalein is pink in color. What will be the nature and pH of the solution?
- Nature: Alkaline;
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
Q.1. তোমাক তিনিটা পৰীক্ষানল দিয়া হৈছে। সিহঁতৰ এটাত পাতিত পানী আৰু আন দুটাত ক্ৰমে এটা এছিড দ্ৰৱ আৰু এটা ক্ষাৰকীয় দ্ৰৱ আছে। যদি তোমাক কেৱল ৰঙা লিটমাছ কাগজ দিয়া হয়, তেন্তে প্ৰতিটো পৰীক্ষানলত থকা দ্রবসমূহ কিদৰে চিনাক্ত কৰিবা?
Ans. তিনিটা পৰীক্ষা নলীত পাতিত পানী, এছিড দ্ৰৱ আৰু ক্ষাৰকীয় দ্ৰৱ দিয়া আছে। এটা ৰঙা লিটমাছ কাজ ব্যৱহাৰ কৰি দ্ৰৱবোৰ চিনাক্ত কৰিব লাগে। প্ৰথমতে, পৰীক্ষা নলীবোৰত থকা দ্ৰৱণত ৰঙা লিটমাছ কাগজ যোগ কৰা হ’ল। যি পৰীক্ষা নলীত থকা দ্ৰৱৰ বাবে ৰঙা লিটমাছটো নীলা হ’ব, সেই দ্ৰৱটো হ’ব ক্ষাৰকীয়। এতিয়া বাকী দুটা নলীত আকৌ এই নীলা লিটমাছটো যোগ কৰিলে যদি লিটমাছ কাগজটো ৰঙা হয়, তেতিয়া সেই নলীৰ দ্ৰৱটো এছিড দ্ৰৱ আৰু বাকীটো নলীৰ দ্ৰৱত লিটমাছ কাগজৰ বৰণৰ কোনো পৰিবৰ্তন নহয়। অর্থাৎ তৃতীয় নলীত আছে পানী।
Question: You have been given three test tubes. One of them contains boiling water and the other two contain an acid solution and an alkaline solution respectively. If you were given only red litmus paper, how would you identify the solutions in each test tube?
Answer: To identify the solutions in each test tube using only red litmus paper, you would start by dipping a piece of red litmus paper into each of the three test tubes. Observe the color changes: if the red litmus turns blue, the solution is alkaline, and if the red litmus remains red, the solution is either acidic or neutral (water). This initial step allows you to identify the alkaline solution, as it will be the one that turns the red litmus blue.
Next, take the blue litmus paper (that was turned blue by the alkaline solution) and dip it into the remaining two test tubes. Observe the color changes again: if the blue litmus turns red, the solution is acidic, and if the blue litmus remains blue, the solution is neutral (water). This step helps you differentiate between the acidic and neutral solutions.
The reasoning behind this method lies in the properties of litmus paper. Red litmus paper turns blue in alkaline conditions and remains red in acidic or neutral conditions. Conversely, blue litmus paper turns red in acidic conditions and remains blue in alkaline or neutral conditions. By utilizing these properties, you can accurately identify the alkaline, acidic, and neutral (water) solutions in the three test tubes using only red litmus paper.
Conclusion: By following these steps, you can successfully identify the solutions in each test tube using only red litmus paper. This method relies on the distinct color changes that occur when litmus paper is exposed to different chemical conditions, allowing you to distinguish between alkaline, acidic, and neutral solutions.
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
Q. 1. দৈ আৰু টেঙা খাদ্যবস্তু পিতলৰ আৰু তামৰ পাত্ৰত থোৱা নহয় কিয়?
Ans. দৈ আৰু টেঙা খাদ্যবস্তুত এছিড থাকে। এই বস্তুবোৰ পিতল আৰু তামৰ পাত্ৰত ৰাখিলে, পাত্ৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্রিয়া ঘটে আৰু বিষাক্ত যৌগ গঠন কৰে। সেই কাৰণে পিতল আৰু তামৰ পাত্ৰত দৈ আৰু টেঙা খাদ্যবস্তু ৰাখিব নেলাগে।
Q. 2. এছিডে ধাতুৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰিলে সাধাৰণতে কোনটো গেছ নিৰ্গত হয়? এটা উদাহৰণেৰে সৈতে বুজাই লিখা। এই গেছটোৰ উপস্থিতি কিদৰে পৰীক্ষা কৰিবা?
Ans. ধাতুবোৰে এছিডৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি সাধাৰণতে হাইড্ৰ’জেন গেছ উৎপন্ন কৰে। যেনে, Zn(s) + 2HCl (aq) → ZnCl₂ (aq) + H₂ (g)
হাইড্ৰ’জেন গেছৰ উপস্থিতিৰ পৰীক্ষা: এটা জ্বলন্ত কাঠব শলা হাইড্ৰ’জেনপূর্ণ এডাল পৰীক্ষা নলীৰ মুখত ধৰিলে যদি কাঠিডাল নির্বাপিত হয় কিন্তু নলীত থকা গেছ জ্বলি থাকে তেন্তে উৎপন্ন হোৱা গেছাটো হাইড্ৰ’জেন গেছ।
Q. 3. এটা ধাতব যৌগ A লঘু হাইড্ৰ’ক্ল’ৰিক এছিডৰে সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি বুৰবুৰনি সৃষ্টি কৰে। উৎপন্ন হোৱা গেছটোবে এডাল জ্বলি থকা ম’ম নুমুৱায়। বিক্ৰিয়াটোত উৎপন্ন হোৱা এটা যৌগ কেলছিয়াম ক্ল’ৰাইড হ’লে বিক্ৰিয়াটোৰ বাবে সম্বলিত সমীকৰণটো লিখা।
Ans. ধাতুৰ যৌগ (A) হ’ব CaCO₃ – (কেলছিয়াম কার্বনেট)
নিৰ্গত হোৱা গেছ হ’ল : CO₂ – (কার্বন ডাই-অক্সাইড)
সন্তুলিত ৰাসায়নিক সমীকৰণ হ’ল : CaCO₃(s) + 2HCl (aq) → > CaCl₂ (aq) + CO₂ (g) + H₂O (l)
Question 1:
Why are yogurt and spicy food not kept in brass and copper vessels?
Answer: Yogurt and spicy foods should not be stored in brass and copper vessels because these materials can react chemically with the acids present in the food. Both yogurt and spicy foods contain various acids, which can lead to a reaction with the metals. This reaction can produce toxic compounds, such as metal salts, which can be harmful if ingested. Therefore, to ensure safety and preserve the quality of the food, it is advisable to use non-reactive containers, such as glass or stainless steel, for storing yogurt and spicy foods.
Question 2:
Which gas is usually released when an acid reacts with a metal? Explain with an example. How will you check for the presence of this gas?
Answer: When an acid reacts with a metal, hydrogen gas is typically released. For instance, when zinc (Zn) reacts with hydrochloric acid (HCl), the reaction can be represented by the equation:
[ \text{Zn(s)} + 2\text{HCl(aq)} \rightarrow \text{ZnCl}_2\text{(aq)} + \text{H}_2\text{(g)} ]
To test for the presence of hydrogen gas, one can perform a simple experiment: if a burning wooden stick is held at the mouth of a test tube filled with hydrogen gas, the stick will extinguish, and if the gas in the tube is ignited, it will produce a characteristic “pop” sound. This indicates the presence of hydrogen gas.
Question 3:
A metallic compound A reacts with dilute hydrochloric acid to form bubbles. The gas produced extinguishes a burning candle. Write the equation for the reaction if one of the compounds produced is calcium chloride.
Answer: The metallic compound (A) that reacts with dilute hydrochloric acid to produce bubbles, along with calcium chloride, is calcium carbonate (CaCO₃). The gas emitted during this reaction is carbon dioxide (CO₂), which is known to extinguish a burning candle. The balanced chemical equation for this reaction is:
[ \text{CaCO}_3\text{(s)} + 2\text{HCl(aq)} \rightarrow \text{CaCl}_2\text{(aq)} + \text{CO}_2\text{(g)} + \text{H}_2\text{O(l)} ]
This equation illustrates the reaction between calcium carbonate and hydrochloric acid, resulting in the formation of calcium chloride, carbon dioxide, and water.
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
Q. 1. জলীয় দ্রবত HCI, HNO₃ ইত্যাদিয়ে কিয় আম্লিক ধর্ম দেখুৱায় কিন্তু এলক’হল আৰু গ্লুক’জৰ দৰে যৌগৰ দ্ৰৱই আম্লিক ধর্ম নেদেখুৱায় ?
Ans. HCI, HNO₃, আদি, এছিডবোৰৰ জলীয় দ্ৰৱত H⁺ আয়ন থাকে কিন্তু এলক’হল আৰু গ্লুক’জৰ দ্ৰৱত কোনো H⁺ আয়ন নেথাকে। সেইবাবে এছিড সমূহ আম্লিক ধর্ম দেখুৱায় কিন্তু এলক’হল, গ্লুক’জ আদিৰ জলীয় দ্ৰব আম্লিক ধৰ্ম নেদেখুৱায়।
Q. 2. এছিড এটাৰ জলীয় দ্ৰৱই কিয় বিদ্যুৎ পৰিবহণ কৰে?
Ans. যেতিয়া পানীত এছিড মিশ্রিত কৰা হয়, তেতিয়া দ্ৰৱটো আয়নিত হয় আৰু এই মুক্ত আয়ন থকাৰ বাবে প্ৰৱণৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্রবাহিত হয়।
Q. 3. শুকান HCI গেছে কিয় শুকান লিটমাছ কাগজৰ ৰঙৰ পৰিবৰ্তন নঘটায়?
Ans. অকল জলীয় মাধ্যমত HCI এছিড দ্ৰৱ H⁺ আৰু CI⁻ আয়ন সৃষ্টি কৰিব পাৰে, কিন্তু শুদ্ধ মাধ্যমত নোৱাৰে। সেইবাবে শুকান HCI লিটমাছ কাগজৰ ৰঙৰ কোনো পৰিবৰ্তন নঘটায়।
Q. 4. এছিড এটা লঘু কৰোঁতে এছিড পানীত যোগ কৰিবলৈ কোৱা হয় কিন্তু পানী এছিডত যোগ কৰিবলৈ কোৱা নহয় কিয়?
Ans. যেতিয়া এছিড আৰু পানী মিশ্ৰিত কৰা হয়, তেতিয়া বিক্রিয়াটো অধিকভাৱে উত্তপ্ত হয় আৰু ফলত বিস্ফ’ৰণ ঘটিব পাৰে। সেইবাবে এছিডক পানীত লাহে লাহে। যোগ কৰা হয়, যাতে উৎপন্ন তাপ পানীয়ে শোষণ কৰিব পাৰে আৰু দুর্ঘটনা ঘটাৰ আশংকা কম হয়। কিন্তু পানী এছিডত যোগ করিলে অধিক উত্তাপ সৃষ্টি হৈ বিশ্ব’ৰণ ঘটিব পাৰে বাবে পানী এছিডত যোগ কৰা নহয়।
Q. 5. এছিডৰ দ্ৰৱ এটা লঘু কৰোঁতে হাইড্ৰ’নিয়াম আয়ন (H₃O⁺) ৰ গাঢ়তা কিদৰে পৰিবৰ্তিত হয়?
Ans. যেতিয়া এছিডৰ দ্ৰৱক পানী মিশ্রিত কৰি পাতল কৰা হয়, তেতিয়া এছিডৰ পৰা H⁺ আয়ন বৰ্জিত হয় আৰু H₂O আৰু H₃O⁺-ৰ লগত লগ লাগি আয়নৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি কৰে।
Q. 6. ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইডৰ দ্ৰৱ এটাত অধিক ক্ষাৰক দ্রবীভূত কৰিলে হাইড্ৰ’ক্সাইড আয়ন (OH⁻) ৰ গাঢ়তা কিদৰে পৰিবৰ্তিত হ’ব?
Ans. যেতিয়া ছডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড ক্ষাৰক পানীৰ লগত দ্ৰৱীভূত কৰা হয়, তেতিয়া একক আয়তনত OH⁻ আয়নৰ গাঢ়তা হ্রাস পায়।
Question 1:
Why do HCl, HNO₃, etc. show acidic properties in aqueous solutions but solutions of compounds like alcohol and glucose do not show acidic properties?
Answer: HCl, HNO₃, and similar acids demonstrate acidic properties in aqueous solutions because they dissociate to release hydrogen ions (H⁺) when dissolved in water. This release of H⁺ ions is what imparts acidity to the solution. In contrast, compounds like alcohol and glucose do not release H⁺ ions when dissolved in water; therefore, they do not exhibit acidic properties. The absence of free H⁺ ions in the solutions of alcohol and glucose means that these compounds cannot contribute to the acidity of the solution.
Question 2:
Why does an aqueous solution of an acid conduct electricity?
Answer: An aqueous solution of an acid conducts electricity due to the ionization of the acid in water. When an acid is dissolved in water, it dissociates into its constituent ions, including H⁺ ions and anions. The presence of these free-moving ions allows the solution to conduct electrical current. The more ions present in the solution, the better it can conduct electricity, which is a characteristic property of electrolytes.
Question 3:
Why does dry HCl gas not change the color of dry litmus paper?
Answer: Dry HCl gas does not change the color of dry litmus paper because it does not produce H⁺ ions in the absence of water. Acidic properties are exhibited only in aqueous solutions where HCl dissociates into H⁺ and Cl⁻ ions. Without water, the gas remains unreacted and does not interact with the litmus paper, thus failing to induce any color change. Only in a solution can HCl demonstrate its acidic behavior.
Question 4:
When diluting an acid, why is it said to add the acid to the water but not the water to the acid?
Answer: When diluting an acid, it is recommended to add the acid to water rather than water to acid because the mixing of concentrated acid with water is an exothermic reaction that generates a significant amount of heat. If water is added to concentrated acid, it can lead to rapid boiling and splattering, potentially causing an explosion. By adding acid to water gradually, the heat generated is absorbed by the larger volume of water, minimizing the risk of accidents and ensuring safer dilution.
Question 5:
How does the concentration of hydronium ions (H₃O⁺) change when an acid solution is diluted?
Answer: When an acid solution is diluted with water, the concentration of hydronium ions (H₃O⁺) decreases. This is because the total number of H₃O⁺ ions remains constant, but the volume of the solution increases, resulting in a lower concentration of H₃O⁺ ions per unit volume. As the solution becomes more diluted, the acidic strength decreases due to the reduced availability of H₃O⁺ ions.
Question 6:
How will the concentration of hydroxide ions (OH⁻) change if more bases are dissolved in a solution of sodium hydroxide?
Answer: When more bases are dissolved in a solution of sodium hydroxide (NaOH), the concentration of hydroxide ions (OH⁻) will increase. Sodium hydroxide is a strong base that dissociates completely in water to produce Na⁺ and OH⁻ ions. Adding more bases will contribute additional OH⁻ ions to the solution, thereby increasing the overall concentration of hydroxide ions, which enhances the basicity of the solution.
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
Q. 1. তোমাৰ হাতত A আৰু B টা দ্ৰৱ আছে। দ্ৰৱ A ৰ pᴴ ৰ মান 6 আৰু দ্ৰৱ B ৰ pᴴ ৰ মান ৪; কোনটো দ্ৰৱত হাইড্ৰ’জেন আয়নৰ গাঢ়তা বেছি? কোনটো আম্লিক আৰু কোনটো ক্ষাৰকীয়?
Ans. pᴴ = 6 থকা দ্ৰৱটো হ’ব আম্লিক আৰু pᴴ = ৪ থকা দ্ৰৱটো হ’ব ক্ষাৰকীয়। দ্রৱ A- ত (pᴴ = 6) হাইড্ৰ’জেন আয়নৰ গাঢ়তা বেছী।
Q. 2. দ্ৰৱ এটাৰ প্ৰকৃতিৰ ওপৰত H⁺ (aq) আয়নৰ গাঢ়তাৰ কি প্রভাৱ থাকে?
Ans. যি দ্ৰৱত হাইড্ৰজেন আয়ন (H⁺) ৰ গাঢ়তা বেছী, সেই দ্ৰৱটোৰ প্ৰকৃতি আম্লিক হ’ব।
Q. 3. ক্ষাৰকীয় দ্ৰৱত H⁺(aq) আয়ন থাকেনে? যদি থাকে, তেন্তে ইহঁত কিয় ক্ষাৰৰ্কীয়?
Ans, হয়, ক্ষাৰকীয় দ্ৰৱত H⁺ আয়ন থাকে, কিন্তু OH⁺ আয়নৰ সংখ্যা বেছী হোৱাৰ কাৰণে ক্ষাৰকীয় দ্ৰৱৰ প্ৰকৃতি ক্ষাৰকীয় হয়।
Q. 4. মাটিত কি অৱস্থাত কৃষক এজনে পোৰা চুণ (কেলছিয়াম অক্সাইড) বা শিখিলিত চুপ (কেলছিয়াম হাইড্রক্সাইড) বা চক (কেলছিয়াম কার্বনেট) প্রয়োগ কৰিব বুলি তোমালোকে ভাবা?
Ans. যেতিয়া এটা শস্যক্ষেত্ৰত এছিডৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি পায়, তেতিয়া কৃষকৰ উচিত শস্যক্ষেত্ৰত পোৱা চুণ (CaO) বা চক বা (CaCO) বা শিথিলিত চুণ বা (Ca (OH)2) প্রয়োগ কৰা, যাতে এছিডৰ প্ৰশমন ঘটে।
Question 1:
You have solutions A and B. Solution A has a pH value of 6 and solution B has a pH value of 4. Which solution has the highest concentration of hydrogen ions? Which is acidic and which is basic?
Answer: Solution B, with a pH value of 4, has a higher concentration of hydrogen ions (H⁺) compared to solution A, which has a pH of 6. The pH scale is logarithmic, meaning that each whole number change on the scale represents a tenfold change in hydrogen ion concentration. Therefore, a solution with a pH of 4 is significantly more acidic than one with a pH of 6. In this case, solution B (pH 4) is acidic, while solution A (pH 6) is slightly acidic but closer to neutral.
Question 2:
What is the effect of the concentration of H⁺ (aq) ions on the nature of a solution?
Answer: The concentration of hydrogen ions (H⁺) in a solution directly affects its acidity. A solution with a high concentration of H⁺ ions is acidic in nature, while a low concentration of H⁺ ions corresponds to a neutral or basic solution. As the concentration of H⁺ ions increases, the pH value decreases, indicating a more acidic solution. Conversely, as the concentration of H⁺ ions decreases, the pH value increases, indicating a more basic or alkaline solution.
Question 3:
Does H⁺ (aq) ion exist in alkaline solution? If so, why are they alkaline?
Answer: Yes, H⁺ ions do exist in alkaline solutions, but their concentration is relatively low compared to hydroxide ions (OH⁻). Alkaline solutions are characterized by a higher concentration of OH⁻ ions, which leads to a higher pH value. The presence of H⁺ ions does not negate the alkaline nature of the solution; instead, the dominance of OH⁻ ions defines the solution as alkaline. In essence, an alkaline solution has a higher concentration of OH⁻ ions, which results in a lower concentration of H⁺ ions, maintaining its basic properties.
Question 4:
Under what conditions do you think a farmer would apply burnt lime (calcium oxide), slaked lime (calcium hydroxide), or chalk (calcium carbonate) to the soil?
Answer: A farmer would apply burnt lime (calcium oxide), slaked lime (calcium hydroxide), or chalk (calcium carbonate) to the soil when the soil is too acidic, which can negatively affect crop growth and yield. These substances act as soil amendments to neutralize acidity. By increasing the pH of the soil, these materials help create a more favorable environment for plant roots, enhancing nutrient availability and promoting healthier crop development. The application is particularly beneficial in acidic soils where the pH is below 6, helping to bring it closer to neutral levels.
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
Q. 1. যৌগ CaOCl₂ ৰ সাধাৰণ নামটো কি?
Ans. CaOCl₂-ৰ সাধাৰণ নাম ব্লিচিং পাউদাৰ আৰু ৰাসায়নিক নাম হ’ল কেলছিয়াম অক্সি ক্ল’ৰাইড।
Q. 2. ক্ল’ৰিনৰ সৈতে বিক্রিয়া কৰালে ব্লিচিং পাউদাৰ উৎপন্ন কৰা যৌগটোৰ নাম লিখা।
Ans. যেতিয়া কেলছিয়াম হাইড্রক্সাইডৰ [Ca(OH)₂ ], ক্ল’ৰিনৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্রিয়া ঘটে, তেতিয়া ব্লিচিং পাউদাৰ উৎপন্ন হয়।
Ca(OH)₂ + Cl₂ CaOCl₂ + H₂O
Q. 3. কঠিন পানী কোমল কৰাৰ কাৰণে ব্যৱহাৰ কৰা ছ’ডিয়াম যৌগটোৰ নাম লিখা।
Ans. কঠিন পানী কোমল কৰাৰ কাৰণে ছডিয়াম কার্বনেট (Na₂CO₃) ব্যৱহৃত হয়।
Q. 4. ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’জেনকাৰ্বনেটৰ দ্ৰৱ এটা উত্তপ্ত কৰিলে কি হয়? বিক্ৰিয়াটোৰ সমীকৰণটো দিয়া।
Ans. যেতিয়া ছডিয়াম হাইড্ৰজেন কার্বনেট উত্তপ্ত কৰা হয়, তেতিয়া ছ’ডিয়াম কার্বনেট, পানী আৰু কার্বন-ডাই-অক্সাইড পোৱা যায়।
2 NaHCO₃ –তাপ→ Na₂CO₃ + H₂O + CO₂
ছডিয়াম পানী কার্বনেট কার্বন ডাই অক্সাইড
Q. 5. প্লাষ্টাৰ অৱ পেৰিছ আৰু পানীৰ মাজৰ বিক্ৰিয়াটো দেখুৱাবলৈ এটা সমীকৰণ লিখা।
Ans. প্লাষ্টাৰ অৱ পেৰিছ আৰু পানীৰ বিক্ৰিয়াৰ ৰাসায়নিক সমীকৰণটো হ’ল :
Question 1:
What is the common name of the compound Ca(OCl)₂?
Answer: The common name of Ca(OCl)₂ is bleaching powder, and its chemical name is calcium oxychloride.
Question 2:
Name the compound that produces bleaching powder when reacted with chlorine.
Answer: When calcium hydroxide (\text{Ca(OH)}_2) reacts chemically with chlorine, it produces bleaching powder. The reaction can be represented as follows:
[ \text{Ca(OH)}_2 + \text{Cl}_2 \rightarrow \text{Ca(OCl)}_2 + \text{H}_2\text{O} ]
Question 3:
Name the sodium compound used to soften hard water.
Answer: The sodium compound used to soften hard water is sodium carbonate (\text{Na}_2\text{CO}_3).
Question 4:
What happens when a solution of sodium hydrogencarbonate is heated? Give the equation of the reaction.
Answer: When sodium hydrogencarbonate (\text{NaHCO}_3) is heated, it decomposes to form sodium carbonate, water, and carbon dioxide. The reaction can be represented by the following equation:
পাঠভিত্তিক অনুশীলনীৰ প্রশ্নোত্তৰ
Q. 1. এটা দ্ৰৱই ৰঙা লিটমাছ নীলা কৰিছে। ইয়াত Pᴴ হ’ব পাৰে–
(a) 1
(b) 4
(c) 5
(d) 10
Ans. (d) 10.
A solution has turned red litmus blue. Here pH can be–
Options:
- (a) 1
- (b) 4
- (c) 5
- (d) 10
Answer: The correct answer is (d) 10.
Q. 2. এটা দ্ৰবই গুড়ি কৰি লোৱা কণীৰ খোলাৰে সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি এটা গেছ উৎপন্ন কৰে। গেছটোৱে চুণপানী ঘোলা কৰে। দ্ৰৱটোত থাকে—
(a) NaCl
(b) HCI
(c) LiCI
(d) KCI
Ans. (b) HCI.
A solution reacts with powdered eggshell to produce a gas. The gas turns the lime water turbid. The solution contains—
Options:
- (a) NaCl
- (b) HCl
- (c) LiCl
- (d) KCl
Answer: The correct answer is (b) HCl.
Q. 3. NaOH দ্ৰৱ এটাৰ 10 mL এ HCI দ্ৰৱএটাৰ 8mL সম্পূৰ্ণৰূপে প্রশমিত কৰে। যদি আমি একেটা NaOH দ্ৰৱৰ 20 mL লওঁ তেন্তে এইখিনি প্রশমিত কৰিবলৈ লগা HCI দ্রৱৰ (আগৰ সৈতে একেটা দ্ৰৱ) পৰিমাণ হ’ব—
(a) 4mL
(b) 8m L
(c) 12mL
(d) 16mL
Ans. (d) 16mL.
10 mL of a NaOH solution completely neutralizes 8 mL of an HCl solution. If we take 20 mL of the same NaOH solution, the amount of HCl solution (same solution as before) required to neutralize this will be—
Options:
- (a) 4 mL
- (b) 8 mL
- (c) 12 mL
- (d) 16 mL
Answer: The correct answer is (d) 16 mL.
Q. 4. অজীর্ণতাৰ চিকিৎসাৰ বাবে তলৰ কোন ধৰণৰ ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
(a) এন্টিবায়টিক
(b) বেদনানাশক (analgesic)
(c) অম্লনাশক
(d) বীজাণুবাৰক (antiseptic)
Ans. (c) অম্লনাশক।
Which of the following medicines is used to treat indigestion?
Options:
- (a) Antibiotics
- (b) Analgesic
- (c) Antacids
- (d) Antiseptic
Answer: The correct answer is (c) Antacids.
Q. 5. সংঘটিত বিক্ৰিয়াৰ বাবে শব্দ সমীকৰণ আৰু সন্তুলিত সমীকৰণ লিখা যেতিয়া—
(a) লঘু ছালফিউৰিক এছিডে যিংকৰ গুড়িৰে সৈতে বিক্রিয়া কৰে।
(b) লঘু হাইড্ৰ’ক্ল’ৰিক এছিডে মেগনেছিয়াম ফিটাৰে সৈতে বিক্রিয়া কৰে।
(c) লঘু ছালফিউৰিক এছিড়ে এলুমিনিয়াম পাউদাৰৰ সৈতে বিক্রিয়া কৰে।
(d) লঘু হাইড্রক্ল’ৰিক এছিড়ে লোৰ গুড়িৰে সৈতে বিক্রিয়া কৰে।
Ans. (a) ধাপ – I: যিংকৰ গুড়ি (granule) + লঘু ছালফিউৰিক এচিড → যিংক ছালফেট + হাইড্ৰজেন গেছ।
ধাপ – II: Zn (s) + H₂ SO₄ (aq) → ZnSO₄ (aq) + H₂ (g)
ধাপ – III: 2Zn (s) + 2H₂ SO₄ (aq) → 2ZnSO₄ (aq) + 2H₂(g)
(b) ধাপ – I: মেগনেছিয়াম + হাইড্ৰ’ক্লৰিক এছিড →
মেগনেছিয়াম ক্ল’ৰাইড + হাইড্ৰ’জেন গেছ।
ধাপ – II: Mg (S) + HCl (aq) → MgCI₂ (aq) + H₂ (g)
ধাপ – III: Mg (S) + 2HCl (aq) → MgCI₂ (aq) + H₂ (g)
(c) ধাপ – I: এলুমিনিয়াম + ছালফিউৰিক এছিড (aq)
এলুমিনিয়াম ছালফেট্ + হাইড্ৰ’জেন গেছ।
ধাপ – II: AI (S) + H₂SO₄ (aq) → AI₂ (SO₄)₂ (aq) + H₂(g)
ধাপ – III: 2AI (S) + 3H₂ SO₄ (aq) → Al₂ (SO₄)₂ (aq) + 3H₂ (g)
(d) ধাপ – I: লো + হাইড্ৰ’ক্ল’ৰিক এছিড (aq) → আইৰণ ক্ল’ৰাইড + হাইড্ৰ’জেন গেছ।
ধাপ—II: Fe (S) + HCl (aq) → FeCl₂ (aq) + H₂ (g)
ধাপ – III: Fe (S) + 2HCl (aq) → FeCl₂ (aq) + H₂ (g)
Q. 6. এলকহল আৰু গ্লুক’জৰ দৰে যৌগবোৰতো হাইড্ৰ’জেন থাকে। কিন্তু সিহঁতক এছিড হিচাপে শ্রেণীভুক্ত কৰা হোৱা নাই। ইয়াক প্ৰমাণ কৰিবলৈ এটা পৰীক্ষা বর্ণনা কৰা।
Ans. পদ্ধতি:
(i) 100 মিলি আয়তনৰ এটা বিকাৰ লোৱা হ’ল। এইটো এটা কৰ্কৰ ওপৰত স্থাপন কৰা হ’ল। দুটা লোৰ গজাল লোৱা হ’ল।
(ii) গজাল দুডালক বেটাৰী, বাল্ব আৰু ছাবিৰ লগত সংযোগ কৰি বিদ্যুৎ প্রবাহ আৰম্ভ কৰা হ’ল।
(iii) বিকাৰটোত প্ৰথমতে ইথাইল এলক’হল যোগ কৰি পৰ্য্যবেক্ষণ কৰা হ’ল। আকৌ গ্লুক’জ যোগ কৰি পৰ্য্যবেক্ষণ কৰা হ’ল।
• পর্যবেক্ষণ: বাল্বটো জ্বলা নাই। কাৰণ আধান প্রৱাহিত হোৱা নাই।
• সিদ্ধান্ত: পৰীক্ষাটোৰ পৰা দেখা যায় যে গ্লুক’জ আৰু ইথাইল এলক’হল আয়নিত হোৱা নাই, অর্থাৎ H⁺ আয়ন এৰি দিয়া নাই ফলস্বৰূপে সিহঁতে বিদ্যুৎ প্ৰৱাহিত নকৰে কিন্তু বিকাৰটোত লঘু হাইড্ৰ’ক্ল’ৰিক এছিড দিলে বাল্বটো জ্বলিব কাৰণ এছিডে বিদ্যুৎ পৰিবাহী। এই কাৰণে এলক’হল আৰু গ্লুক’জক এছিডৰ শ্রেণীভুক্ত কৰা হোৱা নাই।
Q. 7. পাতিত পানীয়ে বিদ্যুৎ সৰবৰাহ নকৰে কিন্তু বৰষুণৰ পানীয়ে কৰে কিয়?
Ans. পাতিত পানী হ’ল বিশুদ্ধ পানী। ই আয়ন গঠন নকবে। কিন্তু বৰষুণৰ পানীত এছিড় আৰু নানা ধৰণৰ অশুদ্ধি থাকে, যি আয়ন মুক্ত কৰে আৰু এই আয়নে বিদ্যুৎ পরিবাহী। সুতৰাং আয়ন মুক্ত নকৰাৰ কাৰণে পাতিত পানী বিদ্যুৎ প্রবাহিত নকৰে কিন্তু বৰষুণৰ পানীৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্রৱাহিত হয়।
Why does pond water not conduct electricity but rainwater does?
The conductivity of water is primarily determined by the presence of ions, which are charged particles that facilitate the flow of electricity. Pond water, while it may contain a high percentage of pure water, often lacks significant dissolved salts or impurities, resulting in low conductivity. Pure water, such as distilled water, has very few ions (H(^+) and OH(^-)), making it a poor conductor of electricity. In contrast, rainwater typically contains dissolved gases, such as carbon dioxide, which can form weak acids (like carbonic acid) when mixed with water. Additionally, rainwater may include various impurities, including minerals, salts, and pollutants, which dissociate into ions like sodium (Na(^+)), chloride (Cl(^-)), and calcium (Ca(^{2+})). The presence of these ions significantly increases the conductivity of rainwater, allowing it to conduct electricity more effectively.
Q. ৪. পানীৰ অনুপস্থিতিত এছিডে এছিড ধর্ম প্ৰদৰ্শন নকৰে কিয়?
Ans. পানীত দ্ৰৱীভূত কৰিলে এছিডে H⁺ আয়ন মুক্ত কৰে কিন্তু পানীত দ্ৰৱীভূত নকৰা এছিডে H+ আয়ন এৰি নিদিয়ে; কিন্তু এছিডৰ জলীয় দ্রৱ H+ আয়ন মুক্ত কৰে। ফলস্বৰূপে, পানী মিশ্ৰিত এছিডৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰৱাহিত হয়। অর্থাৎ ই এছিডৰ ধৰ্ম প্ৰদৰ্শন কৰে।
Why doesn’t acid exhibit acidic properties in the absence of water?
Acids exhibit their acidic properties by donating hydrogen ions (H⁺) when dissolved in a solvent, usually water. In the absence of water, acids do not dissociate into H⁺ ions because the solvent is essential for this process. Without water, many acids remain in their molecular form and do not produce H⁺ ions, preventing them from exhibiting typical acidic behavior or conducting electricity. Therefore, without water, acids cannot demonstrate their acidic properties.
Q. 9. পাঁচটা দ্ৰৱ A, B, C, D আৰু E ক সাৰ্ব্বজনীন সূচকেৰে পৰীক্ষা কৰাত pᴴ ৰ মান ক্ৰমে 4, 1, 11, 7 আৰু 9 দেখুৱাইছিল। কোনটো দ্রৱ—
(a) প্রশম।
(b) তীব্র ক্ষাৰকীয়।
(c) তীব্র আম্লিক।
(d) মৃদু আম্লিক।
(c) মৃদু ক্ষাৰৰ্কীয় হাইড্ৰ’জেন আয়নৰ গাঢ়তাৰ বৰ্ষিত ক্ৰমত pᴴ মানবোৰ সজোৱা ।
Ans. (a) প্রশম = D – 7,
(b) তীব্র ক্ষাৰকীয় = C – 11
(c) তীব্র আম্লিক = B – 1
(d) মৃদু আম্লিক = A – 4
(e) মৃদু ক্ষাৰকীয় = E – 9
হাইড্ৰ’জেন আয়নৰ গাঢ়তাৰ ক্ৰমিক বৃদ্ধিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি pᴴ- ৰ মান হ’ব : 11 <9 <7 <4 <1.
Q. 10. পৰীক্ষানল A আৰু Bত সমান সমান দৈৰ্ঘ্যৰ দুডাল মেগনেছিয়ামৰ ফিটা লোৱা হ’ল। পৰীক্ষানল এত হাইড্ৰ’ক্ল’ৰিক এছিড (HCI) আৰু পৰীক্ষানল Bত এচেটিক এছিড যোগ কৰা হ’ল। এছিড দুটাৰ গাঢ়তা একে আৰু একে পৰিমাণেই লোৱা হৈছে। কোনটো পৰীক্ষানলত বেছি বেগেৰে বুৰবুৰনি ওলাব আৰু কিয়?
Ans. HCI এছিড থকা পৰীক্ষা নলী – A-ত ফোঁচ ফোঁচ শব্দ কৰি বুৰবুৰণি ওলাব। কাৰণ হাইড্ৰ’ক্ল’ৰিক এছিড, এছিটিক এছিডতকৈ অধিক তীব্র আৰু মেগনেছিয়াম ফিটা আৰু HCI এছিডৰ ৰাসায়নিক বিক্রিয়া, মেগনেছিয়াম ফিটা আৰু এছিটিক এছিডৰ বিক্ৰিয়াতকৈ বেছী দ্রুত গতিত ঘটে।
Which test tube will bubble faster: A with hydrochloric acid (HCl) or B with acetic acid, and why?
Test tube A, which contains hydrochloric acid (HCl), will bubble faster than test tube B with acetic acid. This difference in bubbling rate is primarily due to the strength of the acids involved. Hydrochloric acid is a strong acid that fully dissociates in solution, releasing a high concentration of hydrogen ions (H⁺). In contrast, acetic acid is a weak acid that only partially dissociates, resulting in a lower concentration of H⁺ ions. The reaction between magnesium and HCl is more vigorous because the higher concentration of H⁺ ions facilitates a faster reaction rate. As magnesium reacts with these hydrogen ions, it produces hydrogen gas, which manifests as bubbling. Consequently, the stronger and more reactive nature of hydrochloric acid leads to a quicker reaction with magnesium, resulting in more rapid bubbling in test tube A compared to the slower reaction in test tube B.
Q. 11. কেঁচা গাখীৰৰ pᴴ ৰ মান 6। ই দৈত পৰিণত হ’লে pᴴ সলনি হ’বনে? ব্যাখ্যা কৰা।
Ans. যেতিয়া গাখীৰ দৈ লৈ ৰূপান্তৰিত হয়, তেতিয়া pᴴ লেক্টিক এছিড সৃষ্টি কৰে আৰু pᴴ-অৰ মান 6-ৰ তললৈ নামি যায়।
Q.12. এজন গোৱালে কেঁচা গাখীৰত সামান্য পৰিমাণৰ বেকিং ছ’ডা যোগ কৰিলে। (a) কিয় তেওঁ কেঁচা গাখীৰৰ pᴴ ৰ মান 6 ৰ পৰা সামান্যভাবে ক্ষাৰকীয় কৰি ল’লে? (b) এই গাখীৰখিনি দৈত পৰিণত হ’বলৈ বেছি সময় লাগে কিয়?
Ans. (a) এজন গোৱালে গাখীৰত অলপ পৰিমাণে বেকিং ছ’ডা দিয়ে আৰু ইয়াৰ ফলত গাখীৰ তাজা আৰু ক্ষাৰকীয় হয়। সুতৰাং গাখীৰ বহুসময়ৰ বাবে ঠিক থাকে।
(b) এই গাখীৰ দৈ-লৈ ৰূপান্তৰ হোৱাৰ বাবে বেছী সময় লাগে। কাৰণ গাখীৰক ক্ষাৰকীয় কৰাৰ বাবে বেকিং ছাডা দিয়া হয় আৰু বিক্ৰিয়াৰ ফলত লেক্টিক এছিড তৈৰী হয়। এই এছিড, ক্ষাৰ দ্বাৰা প্রশমিত হয় আৰু ইয়াৰ পিছত লাহে লাহে আম্লিকহৈ গাখীৰ, দৈ-ত ৰূপান্তৰিত হয় বুলি বেছী সময় লাগে।
Q. 13. প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছক জলীয় বাষ্প সোমাব নোৱাৰা পাত্ৰত থব লাগে। কিয়? ব্যাখ্যা কৰা।
Ans. প্লাষ্টাৰ অৱ পেৰিছ বায়ুৰোধক বন্ধ পাত্ৰত ৰখা হয়। ইয়াৰ কাৰণ হ’ল সেমেকা বতৰত বা জলীয় বাষ্পৰ উপস্থিতিত ৰাসায়নিক পৰিবৰ্তন হৈ ই জীপছামলৈ ৰূপান্তৰিত হয় আৰু ফলস্বৰূপে প্লাষ্টাৰ অৱ পেৰিছ ইয়াৰ ধৰ্ম হেৰুওৱায়।
Q. 14. প্রশমন বিক্রিয়া কি? দুটা উদাহৰণ দিয়া কাপোৰ ধোৱা ছ’ডা আৰু বেকিং ছ’ডাৰ দুটাকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ ব্যৱহাৰ লিখা।
Ans. প্রশমন বিক্রিয়া: যি বিক্রিয়াত এছিড আৰু ক্ষাৰ থাকে আৰু পৰস্পৰে পৰস্পৰক প্রশমিত কৰে তাকে প্রশমন বিক্রিয়া বোলে।
উদাহৰণ: (i) Na₂OH(aq) + HCl (aq) → NaCl (aq) + H₂O(l)
(ii) 2 NaOH (aq) + H₂SO₄ (aq) → Na₂SO₄(ag) + 2H₂O (l)
বেকিং ছ’ডা (Baking Soda) ৰ ব্যৱহাৰ :
(i) বেকাৰীত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
(ii) ছ’ডা-এছিড অগ্নি-নির্বাপক যন্ত্ৰত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
কাপোৰ ধোৱা ছ’ডা (Washing Soda)-ৰ ব্যৱহাৰ :
(i) গ্লাচ্, চাবোন আৰু কাগজ তৈৰিৰ বাবে ব্যৱহাৰ হয়।
(ii) পানীয় স্থায়ী খৰতা আঁতৰোৱাৰ বাবে ব্যৱহাৰ হয়।